Czym była kultura łużycka?

Kultura łużycka swym zasięgiem obejmowała spory obszar współczesnej Polski. Wiele wskazuje jednak na to, że była ona szczególnie rozwinięta w okolicach Nowego Miasteczka. Warto więc wiedzieć, na czym polegała ta kultura.

Jaka jest geneza kultury łużyckiej?

Za kulturę łużycką uważa się prehistoryczne skupiska ludzi o podobnym stylu życia. Osady na terytorium współczesnej Polski, ale także i Czech, Niemiec i Ukrainy były bowiem do siebie zbliżone zarówno pod względem technologicznym, jak i społecznym.

Najbardziej znanym miejscem w Europie związanym z kulturą łużycką jest Biskupin. W Nowym Miasteczku prawdopodobnie jednak także występowała duża społeczność kultury łużyckiej, o czym świadczą całkiem niedawne odkrycia archeologiczne. Uważa się, że mogła to być jedna ze starszych osad, ponieważ kultura łużycka z początku, czyli około XIV wieku przed naszą erą rozwijała się właśnie na zachodzie współczesnej Polski. Prawdopodobnie dopiero w kolejnych stuleciach została ona rozprzestrzeniona na wschód.

Nazwa tej kultury podchodzi od regionu znajdującego się obecnie na granicy Polski, Niemiec oraz Czech, czyli Łużyc. To tam bowiem doszło do pierwszych odkryć archeologicznych z nią związanych, by później systematycznie dochodziło do kolejnych.

Jak żyli ludzie kultury łużyckiej?

Plemiona zaliczane do kultury łużyckiej były jednymi z pierwszych, które prowadziły osiadły tryb życia. To właśnie dzięki powstawaniu osad i relatywnie sporych społeczności dziś udaje się w jednym miejscu dokonać wielu interesujących odkryć archeologicznych. Ludzie w kulturze łużyckiej zajmowali się zbieractwem, łowiectwem, uprawą oraz hodowlą zwierząt.

Przedstawiciele kultury łużyckiej wykonywali narzędzia, które można uznać za nadspodziewanie rozwinięte. Posługiwano się wtedy dość skomplikowanymi przedmiotami wykonanymi z kamienia, a całkiem zaawansowane było wytwarzanie rzeczy na bazie gliny. Obecnie najciekawsze odkrycia dotyczą garncarstwa. Niektóre analizy wskazują także, że plemiona kultury łużyckiej były w stanie wykorzystywać odlewy z brązu. To uznaje się za nieco zaskakujące, ponieważ ówczesne plemiona nie zamieszkiwały terenów bogatych w kruszce. Osady tworzone były zwykle tam, gdzie ukształtowanie terenu zwiększało bezpieczeństwo. Można też stwierdzić, że wykorzystywały one fortyfikacje, które jednak były mocno prymitywne.

Jak funkcjonowały społeczności?

Ciekawe są struktury społeczne, które wraz z technologią łączyły wszystkie osady powstałe w ramach kultury łużyckiej. Plemiona były raczej niewielkie i przyjmowały rodzinny charakter. Osadę zamieszkiwał więc zwykle jeden ród, który mieszkał w jednym budynku otoczonym przez pozostałą infrastrukturę oraz ewentualnie fortyfikację. Na obszarze osady znajdowały się również małe cmentarze, które współcześnie przynoszą odkrycia archeologiczne.

Dlaczego kultura łużycka upadła?

Zmierzch kultury łużyckiej nastąpił prawdopodobnie w III wieku przed naszą erą. Było to związane z kilkoma czynnikami. W początkowej fazie rozwoju osadniczy tryb życia w kulturze łużyckiej przynosił wiele korzyści ludziom, ponieważ zapewniał bezpieczeństwo. Później jednak wraz ze wzrostem liczebnym poszczególnych osad na zamieszkiwanych przez nie terenach zaczęło brakować żywności. Niektórzy historycy uważają także, że problem żywnościowy był wynikiem zmian klimatycznych.

Ponadto osady kultury łużyckiej stały się obiektem napadów przedstawicieli innych kultur, które były wówczas od nich znacznie silniejsze.